Takie stanowisko wzbudza kontrowersje u zwolenników bitcoina, dlatego wyjaśnienie należy zacząć od przypomnienia, czym charakteryzuje się pieniądz fiducjarny:

🅰️ Nie jest oparty na konkrentych zasobach takich jak np. kruszce. Podobnie jest z bitcoinem.

🅱️ Charakteryzuje się zaufaniem użytkowników do instytucji, która odpowiada za podaż takiego pieniądza, gwarantując jego jakość:

▪️ w przypadku państwa mamy do czynienia z instytucją formalną, która gwarancję jakości pieniądza opiera na ustanowionym prawnie monopolu, co przy okazji ma zapewniać popyt na ten pieniądz (np. poprzez obowiązek opłacania w nim podatków).

▪️ w przypadku bitcoina mamy do czynienia z instytucją nieformalną, która gwarancję jakości pieniądza opiera na protokole, czyli wbudowanych mechanizmach działania i zestawie zasad.
Podstawą działania jest technologia blockchain, która dzięki mechanizmowi Proof of Work uniemożliwia wystąpienie zjawiska double-spendingu (wprowadzenia do sieci fałszywych bitcoinów). Wpisany w bitcoina algorytm daje pewność, że w obiegu pojawi się maksymalnie 21 mln jednostek ₿, a trudność ich wydobycia rośnie co cztery lata (co wiąże się z rosnącym zapotrzebowaniem na moc obliczeniową i przy okazji jest formą zabezpieczenia sieci). Sieć ma zdecentralizowany charakter i funkcjonuje dzięki tzw. górnikom. Tworzą oni zaangażowaną społeczność, podzielającą niepisane wartości, której kluczowym zadaniem jest utrzymanie sieci oraz dbanie o jej jakość – co związane jest z wynagrodzeniem.

Opisane właściwości technologiczne [świetnie omówione w tym nagraniu] i instytucjonalne nadają bitcoinowi potencjał twardego pieniądza.
W styczniu 2024 r. estymacje wskazywały, że jest ponad 200 mln posiadaczy bitcoina, czyli można mówić o potencjale gospodarczym bardzo dużego państwa. Rosnący popyt oraz społeczność akceptującą bitcoina zaczęło dostrzegać coraz więcej firm, które zaczynają przyjmować płatności w bitcoinie. Natomiast do głównych czynników, które hamują szerszą implementację bitcoina, zalicza się brak uznania go przez państwa za pieniądz, co w przypadku chęci oficjalnego rozliczenia się tą metodą generuje dodatkowe problemy podatkowe.
Mimo wszystko pojawiają się już wyjątki i niektóre państwa zaczynają zapewniąć popyt na bitcoina, uznając go za pieniądz i dopuszczając opłacanie w nim podatków (np. Salwador, Republika Środkowoafrykańska, szwajcarskie miasta Lugano i Zermatt oraz kanton Zug, taką możliwość szykują stany Arizona, Wyoming i California w USA).

🆎 Jak widać bitcoin wyczerpuje podstawową definicję pieniądza fiducjarnego i na tym można by zakończyć analizę porównawczą. Jednak temat trzeba rozwinąć, ponieważ taką walutę w środowisku maksymalistów bitcoinowych uznaje się za źródło patologii występujących w obecnym systemie monetarnym. Jest to efekt braku rozróżnienia między pieniądzem fiducjarnym, a dekretowym. W związku z tym potrzebne jest sprostowanie dwóch najczęściej występujących dogmatów.

❌ DOGMAT-1: Waluty fiducjarne oparte są na „niczym”.

▪️ państwa odeszły od parytetu złota (a wcześniej od systemu kruszcowego), ponieważ takie rozwiązanie miało swoje mankamenty. Żeby to zrozumieć wystarczy zapoznać się ze zjawiskiem psucia pieniądza kruszcowego, bulionizmem, Dylematem Triffina itd. Również z przyczyn praktycznych trzeba było odejść od standardu złota i srebra, ponieważ im bardziej gospodarka rozwija się, tym więcej rezerw kruszczu musi gromadzić Bank Centralny. Jak pokazała historia, kończyło się to wprowadzeniem monopolu państwowego na rynku złota (także w ustalaniu ceny złota). Innym negatywnym skutkiem stają się niedobory złota w różnych branżach, jak np. w jubilerstwie, produkcji sprzętu komputerowego itd. Wszystko przez to, że szlachetny metal w coraz większej ilości musi leżeć bezczynnie zdeponowany w banku, jako rezerwa.

▪️ w związku z tym zamiast standardu złota oparciem dla waluty stała się wartość pracy, dóbr i usług w państwie (a nie wartość materiału np. złota). Właśnie na tym bazuje pieniądz fiducjarny – na potencjale gospodarczym kraju (jego obywateli). Dlatego jedna waluta jest słabsza od drugiej [w przypadku dolara, oprócz siły gospodarki USA, dochodzi oparcie na „czarnym złocie”, czyli na ropie. W dolarze odbywają się także rozliczenia w światowym handlu morskim. Te właściwości pozwalają dolarowi utrzymywać funkcję rezerwowej waluty świata].

Wartość bitcoina oparta jest na tym samym mechanizmie i nie jest limitowana granicami państwa. Jego posiadacze transferują ekwiwalent swojej pracy z walut narodowych do międzynarodowego standardu bitcoina. Obecnie jest on chętniej gromadzony, niż wydawany, a co wpisuje się w mechanizm tezauryzacji, znany jako prawo Kopernika-Greshama.

Jest to istotne, żeby zdać sobie sprawę z podstaw, na jakich opiera się pieniądz fiducjarny. Wielu zwolenników bitcoina z góry odrzuca „fiat”, przez co mają kłopoty z wyjaśnieniem potencjału preferowanej przez siebie kryptowaluty. Wymyślane są różne teorie, jak ta, że za wartość bitcoina odpowiada ilość energii wykorzystanej do utrzymania sieci. Takie założenie jest błędem z pogranicza laborystycznej teorii wartości. Rzeczywista wartość kryje się w użyteczności bitcoina (więcej: użyteczność krańcowa oraz austriacka teoria pieniądza). Zabezpieczenia technologiczne i instytucjonalne wpisane w bitcoina dają gwarancję bezpiecznego przechowywania w miejscu i czasie ekwiwalentu pracy i tytułów własności. Wszystkie te właściwości są cenione przez posiadaczy bitcoina i przy okazji generują wartość dodaną.

❌DOGMAT-2: Waluty fiducjarne to oszustwo, ponieważ są „dodrukowywane”.

Żeby wyjaśnić ten problem trzeba rozdzielić dwie kwestie:

1️⃣ Pieniądz fiducjarny, dla którego oparciem jest skumulowany potencjał gospodarczy jego użytkowników.

2️⃣ Pieniądz dekretowy, czyli monopol państwowy w emitowaniu obowiązującej waluty i w narzucaniu regulacji z nią związanych. Daje to pole do nadużyć np. w postaci „dodruku”, ponieważ o kreacji pieniądza i zasadach obiegu decydują dekrety władzy państwowej.
[Obecnie oznacza to wpuszczenie na rynek pieniądza fiducjarnego ponad wartość istniejących dóbr i usług na rynku, co wpływa na inflację. Państwa robią to w celu realizowania populistycznej polityki gospodarczej. Połączone jest to z odgórnym sterowaniem poziomem stóp procentowych przez Bank Centralny].

Dlaczego ważne jest rozróżnienie tych dwóch kwestii? Żeby zwrócić uwagę na fakt, że wady opisane w punkcie 2️⃣ dotyczą pieniądza dekretowego, którym może być każda forma pieniądza będąca pod kontrolą państwa. Oznacza to, że nadużywając pozycji monopolisty władza może psuć dekretami każdy typ pieniądza – także oparty na złocie.

Natomiast bitcoin jak widać jest najlepszą wersją pieniądza fiducjarnego – ma jego właściwości, ale nie może być kontrolowany przez jedną instytucję i nie można go dodrukować. Tym samym nie może zostać instrumentalnie wykorzystany przez rząd do prowadzenia obłędnej polityki gospodarczej, żeby np. napędzać inflację i wywłaszczać w ten sposób obywateli ze zgromadzonych oszczędności.

_
⚠️ Powyższa analiza dotyczy wyłącznie bitcoina. Jest pierwowzorem dla pojęcia „kryptowaluta”, którą oryginalnie powinna charakteryzować decentralizacja. Jednak „kryptowalutami” potocznie zaczęto określać tokeny emitowane na scentralizowanych blockchainach na potrzeby projektów biznesowych. Dlatego trzeba mieć na uwadze, że na rynku większość projektów jedynie podszywa się pod wyżej omówione właściwości bitcoina.

---

Więcej na temat problematyki pieniądza:

https://mises.pl/blog/2019/12/25/iisrael-ile-niesolidnego-pieniadza-mozemy-zaakceptowac/

https://biznes.gazetaprawna.pl/artykuly/1163910,kims-sa-szefowie-bankow-centralnych.html

https://forsal.pl/artykuly/890369,jak-srebro-zrujnowalo-chiny.html

Friedrich August von Hayek o denacjonalizacji pieniądza oraz o potrzebie znalezienia rozwiązania uwalniającego pieniądz spod monopolu państwa – wypowiedź zarejestrowana w 1984 r.

Milton Friedman przewiduje pojawienie się internetowego pieniądza niezależnego od władzy politycznej – wypowiedź zarejestrowana w 1999 r.